Türk tabiplerin yaptığı bir araştırma, burun anatomisi farklı olan ve koku alma konusunda olağan bireylere nazaran hayli daha fazla hassas, ‘tazı burun’ olarak nitelenen şahıslarda, covid-19 daha sonrası tat ve koku bozukluğunun kalıcı olabileceğini ortaya koydu. Çalışmayı gerçekleştiren doktorlardan Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, geçtiğimiz günlerde memleketler arası bir mecmuada de yayınlanan çalışmanın değişik sonuçlarını anlattı.
Covid-19’da uzun süren ya da kalıcı hale gelebilen koku kaybında “tazı burun” anatomisine sahip olanların hayli daha yüksek risk taşıdığı tespit edildi. Acıbadem Üniversitesi, Biruni Üniversitesi ve Iowa Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Türk tabiplerin 50’ye yakın hasta üzerinde yürüttüğü çalışma sonuçları, enteresan sonuçlar ortaya çıkardı.
Araştırmayı yürüten gruptan Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, burnun şimdiye dek daima dış görünüş itibariyle daha hayli önemsendiğini lakin burun iç anatomik yapısının, bilhassa virüs enfeksiyonlarındaki risklerin belirlenmesi açısından fazlaca değerli bir yapı olduğunu söylemiş oldu.
“TAZI BURUNLULAR” DAHA YÜKSEK RİSK ALTINDA
Koku hissi hayli hassas olan ve “tazı burun” olarak tanımlanan bireylerde, “olfaktor sinirlerin” yani koku hudutlarının geçtiği beynin ön uzantısı olarak isimlendirilen koku bölgesi, olağan insanlardakine nazaran epeyce daha geniş oluyor.
Olfaktor anatominin covid-19 riskleri açısından da epeyce değerli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Altundağ, bu bölgesi geniş olan bireylerin covid’e yakalandığında “burun içi sitokin fırtınasına” maruz kalarak kalıcı koku kaybı açısından fazlaca daha büyük risk altında olduklarını vurguladı.
Geçtiğimiz haftalarda ORL (Journal for Oto-Rhino-Laryngology, Head and Neck Surgery) isimli milletlerarası mecmuada de yayınlanan çalışmanın bilgilerinı anlatan Altundağ, şunları söylemiş oldu:
“Kalıcı koku kaybı ve uzun müddetli koku kaybı, uzun Kovid bulgularından bir tanesi. Biz bu çalışmamızda takım arkadaşlarımızla birlikte, covid daha sonrası kalıcı koku kaybı olanlarla olmayanlar içinde bir farklılık var mı, buna bakmayı amaçladık.
Zira Koronavirüs enfeksiyonunda yüzde 50 ila 70 oranında koku kaybı görülüyor. Kimi bireylerde koku duyusu süratle geri geliyor, kimilerinde ise uzun süren ya da hiç gelmeyen koku kaybı olarak karşımıza çıkıyor.”
GENİŞ ALAN, DAHA FAZLA VİRÜS YÜKÜ
Pandemi başladığından beri bu mevzuda araştırmalar yürüttüklerini anlatan Prof. Dr. Altundağ, şöyleki konuştu:
“İlk evvel covid’de uzun mühlet koku kaybı olanlarda, burun ortasındaki koku alanının daha geniş olduğunu tespit ettik. Biz bu bireyleri tazı burun olarak isimlendiriyoruz. Bu çalışmamızda covid geçiren iki kümeye baktık, hem kalıcı koku kaybı olanlar birebir vakitte olmayanlar. Şayet sizin burun içerisindeki koku alanınız epey genişse, bu bölge daha fazla Ace 2 reseptör içerdiği için, daha fazla virüs yüküne maruz kalıyor.
Beden, bu virüs yüküne karşı daha fazla tepki gösteriyor ve ‘burun içi stokin fırtınası’ olarak isimlendirdiğimiz bir durum ortaya çıkıyor ki bu da yeni bir kavram aslında. Bunun niçini de, o bölge beyne fazlaca yakın bir alan ve bağışıklık sistemi beyni enfeksiyondan korumak için savunma düzeneği oluşturuyor. Bu sırada da hem virüsü, hem koku hücrelerini, hem koku dayanak hücrelerini ki bunlar da epeyce fazla Ace 2 reseptörleri içeriyor, süratli bir biçimde hasarlandırmaya başlıyor.”
“BU HASTALARDA BURUN KÖKÜNDE KESKİN BİR BAŞ AĞRISI ŞİKAYETİ GÖRÜYORUZ”
Uzun periyodik ya da kalıcı koku kaybı yaşama riski yüksek olan bu hastalarda gözlemledikleri değerli bir belirtiden daha bahseden Prof. Dr. Altundağ, şu ayrıntıları paylaştı:
“Bu hastalar covid enfeksiyonunda 4-5 gün boyunca burun kökünde, alına yanlışsız şiddetli bir baş ağrısından şikayet ediyor. Burun tıkanıklığı yok, öksürük, akciğer tutulumu yok. Fakat şiddetli bir baş ağrısı var.
Bunun da sebebi, virüsün izlediği rota. Bedende virüs için iki rota var. Biri burundan beyne olan, öbür de burundan akciğere gerçek olan rota. Bu şahıslarda evvela burundan beyne olan rotada virüs yükü fazla olduğu için baş ağrısı da sık görülüyor.
Bu bizim için epeyce değerli? Zira bir evvelki viral hastalıkların bir kısmında da bu anatomik yatkınlığı biz göstermiştik. ondan sonrasında çıkacak hastalıklar açısından da şahıslar öncesinde kendi risklerini bilebilir bu sayede.”
YALNIZCA KOVİD DEĞİL VİRAL ENFEKSİYONLARIN HEPSİNDE RİSKLERİ DAHA YÜKSEK
Tazı burun olan insanların viral enfeksiyonlarda koku duyularını kaybetme açısından daha fazla bir risk altında olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Altundağ, “40 yaş altı ile 40 yaş üstü hastalarda bu manada önemli farklılıklar gördük. Genç kümede, koku hasarı daha fazla ancak ilerleyen yaş kümesinde ise (hasar daha az olsa da) düzgünleşme hayli daha yavaş. Virüs akciğerlere inmesin, ağırlaşmasın diye koku duyusunu kurban veren bir beden sistemi var. Muhtemelen aslında genç yaş kümesinin burunda erken immün karşılığı daha süratli olduğu için çabuk karşılık veriyor” dedi.
“KOKU KAYBINDA TEDAVİ ÖNCELİĞİ, BURUN ANATOMİSİNE NAZARAN BELİRLENMELİ”
Burun anatomisinde koku alanı geniş olmayan insanlarda koku kaybının kısa müddette geri geldiğine de işaret eden Prof. Dr. Altundağ, kelamlarını şu biçimde noktaladı:
“Bu çalışma bize şunu göstermiş oldu. Karantina devri bitti, hasta koku kaybı şikayeti ile doktora başvurdu. Tabip, hastada anatomik olarak bir genişlik saptarsa, koku kaybı tedavisi için daha süratli ve daha agresif seçeneklere başvurabilir.
Çabucak tedaviye başlanması gerekir. Koku hücrelerini yenileyen ilaçlar, koku idmanları üzere. Bu ayrım yapılmadığı vakit, hastalar ekseriyetle bekle-gör siyaseti ile izleniyor. 6 ay bekleyelim, gelirse gelir, gelmezse duruma bakılırsa kıymetlendiririz üzere yazı cinse oyununa benzeri bir durum kelam konusu oluyor.
Bu da geriye dönüşsüz koku kayıplarına yol açabiliyor. Uzun müddetli koku kaybı var ise birinci başlangıç noktası, burun içi koku anatomisinin bu hastalarda düzgün bir biçimde tespit edilmesidir.” DHA
Covid-19’da uzun süren ya da kalıcı hale gelebilen koku kaybında “tazı burun” anatomisine sahip olanların hayli daha yüksek risk taşıdığı tespit edildi. Acıbadem Üniversitesi, Biruni Üniversitesi ve Iowa Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Türk tabiplerin 50’ye yakın hasta üzerinde yürüttüğü çalışma sonuçları, enteresan sonuçlar ortaya çıkardı.
Araştırmayı yürüten gruptan Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, burnun şimdiye dek daima dış görünüş itibariyle daha hayli önemsendiğini lakin burun iç anatomik yapısının, bilhassa virüs enfeksiyonlarındaki risklerin belirlenmesi açısından fazlaca değerli bir yapı olduğunu söylemiş oldu.
“TAZI BURUNLULAR” DAHA YÜKSEK RİSK ALTINDA
Koku hissi hayli hassas olan ve “tazı burun” olarak tanımlanan bireylerde, “olfaktor sinirlerin” yani koku hudutlarının geçtiği beynin ön uzantısı olarak isimlendirilen koku bölgesi, olağan insanlardakine nazaran epeyce daha geniş oluyor.
Olfaktor anatominin covid-19 riskleri açısından da epeyce değerli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Altundağ, bu bölgesi geniş olan bireylerin covid’e yakalandığında “burun içi sitokin fırtınasına” maruz kalarak kalıcı koku kaybı açısından fazlaca daha büyük risk altında olduklarını vurguladı.
Geçtiğimiz haftalarda ORL (Journal for Oto-Rhino-Laryngology, Head and Neck Surgery) isimli milletlerarası mecmuada de yayınlanan çalışmanın bilgilerinı anlatan Altundağ, şunları söylemiş oldu:
“Kalıcı koku kaybı ve uzun müddetli koku kaybı, uzun Kovid bulgularından bir tanesi. Biz bu çalışmamızda takım arkadaşlarımızla birlikte, covid daha sonrası kalıcı koku kaybı olanlarla olmayanlar içinde bir farklılık var mı, buna bakmayı amaçladık.
Zira Koronavirüs enfeksiyonunda yüzde 50 ila 70 oranında koku kaybı görülüyor. Kimi bireylerde koku duyusu süratle geri geliyor, kimilerinde ise uzun süren ya da hiç gelmeyen koku kaybı olarak karşımıza çıkıyor.”
GENİŞ ALAN, DAHA FAZLA VİRÜS YÜKÜ
Pandemi başladığından beri bu mevzuda araştırmalar yürüttüklerini anlatan Prof. Dr. Altundağ, şöyleki konuştu:
“İlk evvel covid’de uzun mühlet koku kaybı olanlarda, burun ortasındaki koku alanının daha geniş olduğunu tespit ettik. Biz bu bireyleri tazı burun olarak isimlendiriyoruz. Bu çalışmamızda covid geçiren iki kümeye baktık, hem kalıcı koku kaybı olanlar birebir vakitte olmayanlar. Şayet sizin burun içerisindeki koku alanınız epey genişse, bu bölge daha fazla Ace 2 reseptör içerdiği için, daha fazla virüs yüküne maruz kalıyor.
Beden, bu virüs yüküne karşı daha fazla tepki gösteriyor ve ‘burun içi stokin fırtınası’ olarak isimlendirdiğimiz bir durum ortaya çıkıyor ki bu da yeni bir kavram aslında. Bunun niçini de, o bölge beyne fazlaca yakın bir alan ve bağışıklık sistemi beyni enfeksiyondan korumak için savunma düzeneği oluşturuyor. Bu sırada da hem virüsü, hem koku hücrelerini, hem koku dayanak hücrelerini ki bunlar da epeyce fazla Ace 2 reseptörleri içeriyor, süratli bir biçimde hasarlandırmaya başlıyor.”
“BU HASTALARDA BURUN KÖKÜNDE KESKİN BİR BAŞ AĞRISI ŞİKAYETİ GÖRÜYORUZ”
Uzun periyodik ya da kalıcı koku kaybı yaşama riski yüksek olan bu hastalarda gözlemledikleri değerli bir belirtiden daha bahseden Prof. Dr. Altundağ, şu ayrıntıları paylaştı:
“Bu hastalar covid enfeksiyonunda 4-5 gün boyunca burun kökünde, alına yanlışsız şiddetli bir baş ağrısından şikayet ediyor. Burun tıkanıklığı yok, öksürük, akciğer tutulumu yok. Fakat şiddetli bir baş ağrısı var.
Bunun da sebebi, virüsün izlediği rota. Bedende virüs için iki rota var. Biri burundan beyne olan, öbür de burundan akciğere gerçek olan rota. Bu şahıslarda evvela burundan beyne olan rotada virüs yükü fazla olduğu için baş ağrısı da sık görülüyor.
Bu bizim için epeyce değerli? Zira bir evvelki viral hastalıkların bir kısmında da bu anatomik yatkınlığı biz göstermiştik. ondan sonrasında çıkacak hastalıklar açısından da şahıslar öncesinde kendi risklerini bilebilir bu sayede.”
YALNIZCA KOVİD DEĞİL VİRAL ENFEKSİYONLARIN HEPSİNDE RİSKLERİ DAHA YÜKSEK
Tazı burun olan insanların viral enfeksiyonlarda koku duyularını kaybetme açısından daha fazla bir risk altında olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Altundağ, “40 yaş altı ile 40 yaş üstü hastalarda bu manada önemli farklılıklar gördük. Genç kümede, koku hasarı daha fazla ancak ilerleyen yaş kümesinde ise (hasar daha az olsa da) düzgünleşme hayli daha yavaş. Virüs akciğerlere inmesin, ağırlaşmasın diye koku duyusunu kurban veren bir beden sistemi var. Muhtemelen aslında genç yaş kümesinin burunda erken immün karşılığı daha süratli olduğu için çabuk karşılık veriyor” dedi.
“KOKU KAYBINDA TEDAVİ ÖNCELİĞİ, BURUN ANATOMİSİNE NAZARAN BELİRLENMELİ”
Burun anatomisinde koku alanı geniş olmayan insanlarda koku kaybının kısa müddette geri geldiğine de işaret eden Prof. Dr. Altundağ, kelamlarını şu biçimde noktaladı:
“Bu çalışma bize şunu göstermiş oldu. Karantina devri bitti, hasta koku kaybı şikayeti ile doktora başvurdu. Tabip, hastada anatomik olarak bir genişlik saptarsa, koku kaybı tedavisi için daha süratli ve daha agresif seçeneklere başvurabilir.
Çabucak tedaviye başlanması gerekir. Koku hücrelerini yenileyen ilaçlar, koku idmanları üzere. Bu ayrım yapılmadığı vakit, hastalar ekseriyetle bekle-gör siyaseti ile izleniyor. 6 ay bekleyelim, gelirse gelir, gelmezse duruma bakılırsa kıymetlendiririz üzere yazı cinse oyununa benzeri bir durum kelam konusu oluyor.
Bu da geriye dönüşsüz koku kayıplarına yol açabiliyor. Uzun müddetli koku kaybı var ise birinci başlangıç noktası, burun içi koku anatomisinin bu hastalarda düzgün bir biçimde tespit edilmesidir.” DHA