“Söz Konusu” Yerine Ne Kullanılır? – Dilde Zarafet, Anlamda Derinlik
Merhaba sevgili forumdaşlar,
Bugün sabah kahvemi yudumlarken bir e-posta yazarken durdum kaldım. Cümlenin ortasında şu meşhur kalıba geldim: “Söz konusu olayda...”
Birden fark ettim, ne kadar sık kullanıyoruz bu ifadeyi. Resmî yazılarda, iş maillerinde, haberlerde… Adeta sihirli bir kalkan gibi, konuyu resmileştirip duygudan arındırıyor. Ama ya biraz fazla mı resmî, fazla mı mekanik? “Söz konusu” yerine daha canlı, daha insana dokunan alternatifler yok mu? İşte bugün bu sorunun peşine düşelim.
---
Dil Değiştikçe Düşünce de Değişir
Dil bilimciler diyor ki: “Kelimeler düşüncelerimizi şekillendirir.”
“Söz konusu” gibi kalıplar, dilin pratikleştiği ama duygusuzlaştığı noktaları temsil ediyor. Türk Dil Kurumu’na göre “söz konusu” anlamca “bahsi geçen”, “hakkında konuşulan”, “ilgili olan” demek. Ama iş pratiğe gelince, bu kalıp çoğu zaman bir mesafe, bir resmiyet yaratıyor.
2023 yılında yapılan bir dil kullanımı araştırmasına göre, kamu kurumlarının resmi metinlerinde “söz konusu” ifadesi, her 1000 kelimede ortalama 8 kez geçiyor. Oysa özel sektör yazışmalarında bu oran yarı yarıya düşmüş durumda. İnsan kaynakları uzmanı Banu Aydın’a göre bunun nedeni basit:
> “Kurumlar artık daha samimi, daha insana dokunan bir iletişim dili arıyor. ‘Söz konusu’ gibi ifadeler artık soğuk bulunuyor.”
---
Alternatifler: “Söz Konusu” Yerine Ne Kullanılır?
Peki o zaman ne diyelim? İşte bağlama göre birkaç güçlü alternatif:
1. “Bahsi geçen” – En yakın anlamda eşdeğeridir. Resmiyetini korur ama kulağa daha sade gelir.
Örnek: “Bahsi geçen rapor, yönetim kuruluna sunulacaktır.”
2. “İlgili” – Kurumsal yazışmalarda sık tercih edilir, kısa ve nötrdür.
Örnek: “İlgili proje kapsamında yeni bir değerlendirme yapılacaktır.”
3. “Bu” veya “Bahsedilen” – Günlük ya da daha doğal bir tonda kullanılır.
Örnek: “Bu konu hakkında daha fazla bilgi paylaşacağım.”
4. “Gündemde olan”, “Kastedilen”, “Konusu geçen” – Hikâyelerde veya sohbet dilinde daha sıcak bir ifade sağlar.
Örnek: “Gündemde olan anlaşma, aslında beklenenden daha farklı bir anlam taşıyor.”
Dil araştırmacısı Doç. Dr. Cemal Yurtseven’in ifadesiyle:
> “Alternatifler sadece kelime değişimi değildir. Sözcüğün duygusal tonu, okuyucuda bıraktığı izlenimi belirler. ‘Söz konusu’ ifadesi bir kapı kapatırken, ‘bahsedilen’ bazen o kapıyı aralık bırakır.”
---
Bir Hikâye: Toplantı Masasında İki Taraf
Geçen yıl bir şirkette dil danışmanlığı yaparken, ilginç bir olay yaşadım.
Proje ekibinin toplantısında yöneticiler ve pazarlama ekibi bir aradaydı. Yöneticilerden biri, rapordaki hatayı işaret edip dedi ki:
> “Söz konusu hatanın acilen düzeltilmesi gerekiyor.”
Salonda kısa bir sessizlik oldu. Pazarlama ekibinden genç bir kadın el kaldırdı:
> “Aslında rapordaki hata küçük bir yazım farkı, isterseniz birlikte gözden geçirebiliriz.”
Fark ettiniz mi? Aynı durumu anlatıyorlar ama ton farkı devasa.
Yönetici “söz konusu hata” diyerek konuyu sertleştirdi, otoriter bir dil kullandı. Genç kadın ise “rapordaki hata” diyerek hem somut hem yumuşak bir yaklaşım sergiledi.
İşte bu küçük farklar, kurum içi iletişimi ya da bir ilişkinin seyrini bile değiştirebilir.
---
Kadın ve Erkek Perspektifleri: Dildeki Yaklaşımlar
Dil sadece kelime değil, kişiliğin aynasıdır.
Yapılan bir forum analizinde erkek kullanıcıların %70’i “söz konusu” gibi doğrudan ve sonuç odaklı ifadeleri tercih ederken, kadın kullanıcıların %60’ı “bahsedilen”, “ilgili”, “konusu geçen” gibi daha yumuşak tonlu alternatifleri kullanmayı tercih etmiş.
Bu fark, iletişim tarzlarımızla doğrudan bağlantılı.
Erkekler genelde “çözüm” odaklı konuşur; netlik, kontrol ve sonuç önemlidir.
Kadınlar ise “bağlantı” odaklıdır; kelimeleri duygusal bağ kurmak, karşısındakini sürece dahil etmek için seçerler.
Bir erkek “Söz konusu durum çözüme kavuşturulacaktır.” derken,
bir kadın “Bahsi geçen durumu birlikte değerlendirebiliriz.” der.
İki cümle de aynı anlamı taşır ama biri emir gibi, diğeri davet gibi gelir.
---
Gerçek Hayattan Bir Örnek: E-Posta Dili
Bir yazılım firmasının iç yazışmalarında yapılan bir inceleme, çarpıcı bir sonucu ortaya koydu:
“Söz konusu” ifadesiyle başlayan e-postaların geri dönüş oranı %18 iken, “Bu konuda” ya da “Bahsedilen durumla ilgili” ifadelerini kullanan e-postalarda geri dönüş oranı %34’e çıkıyor.
Bu fark, dilin yalnızca anlam değil, etki yarattığını gösteriyor.
Kelimeler, insanlar arasında köprü de kurabilir, duvar da örebilir.
---
Dil, İletişimin Kalp Atışıdır
Dildeki her kelime, karşımızdakine verdiğimiz değeri yansıtır.
“Söz konusu” ifadesi, zaman zaman yerinde ve gereklidir; özellikle hukuk, akademi ya da resmî metinlerde.
Ama günlük konuşmalarda, iş arkadaşımıza ya da bir toplulukta kullanıldığında mesafe yaratır.
Yani mesele sadece “doğru kelime” değil, “doğru bağlam.”
Tıpkı iletişimde olduğu gibi, dilde de empati kurmak önemlidir.
---
Son Söz ve Tartışma Çağrısı
Sevgili forumdaşlar,
“Söz konusu” ifadesi belki de bize zamanın resmiyetini, kurumların ağırlığını hatırlatıyor. Ama dünya değişiyor; diller de değişiyor.
Artık iletişimde sıcaklık, açıklık ve samimiyet değer kazanıyor.
Belki de artık “söz konusu” yerine “bahsi geçen” demek bile bizi birbirimize biraz daha yaklaştırabilir.
Peki siz ne düşünüyorsunuz?
- Sizce “söz konusu” ifadesi tamamen mi terk edilmeli, yoksa yerinde kullanıldığında hâlâ bir ağırlığı var mı?
- Erkeklerin ve kadınların dil tercihlerindeki farklar gerçekten doğuştan mı, yoksa toplumsal rollerden mi kaynaklanıyor?
- İş ortamında daha samimi bir dil, profesyonelliği zedeler mi yoksa güçlendirir mi?
Yorumlarınızı bekliyorum — birlikte dilimizin kalbine inelim.
Merhaba sevgili forumdaşlar,
Bugün sabah kahvemi yudumlarken bir e-posta yazarken durdum kaldım. Cümlenin ortasında şu meşhur kalıba geldim: “Söz konusu olayda...”
Birden fark ettim, ne kadar sık kullanıyoruz bu ifadeyi. Resmî yazılarda, iş maillerinde, haberlerde… Adeta sihirli bir kalkan gibi, konuyu resmileştirip duygudan arındırıyor. Ama ya biraz fazla mı resmî, fazla mı mekanik? “Söz konusu” yerine daha canlı, daha insana dokunan alternatifler yok mu? İşte bugün bu sorunun peşine düşelim.
---
Dil Değiştikçe Düşünce de Değişir
Dil bilimciler diyor ki: “Kelimeler düşüncelerimizi şekillendirir.”
“Söz konusu” gibi kalıplar, dilin pratikleştiği ama duygusuzlaştığı noktaları temsil ediyor. Türk Dil Kurumu’na göre “söz konusu” anlamca “bahsi geçen”, “hakkında konuşulan”, “ilgili olan” demek. Ama iş pratiğe gelince, bu kalıp çoğu zaman bir mesafe, bir resmiyet yaratıyor.
2023 yılında yapılan bir dil kullanımı araştırmasına göre, kamu kurumlarının resmi metinlerinde “söz konusu” ifadesi, her 1000 kelimede ortalama 8 kez geçiyor. Oysa özel sektör yazışmalarında bu oran yarı yarıya düşmüş durumda. İnsan kaynakları uzmanı Banu Aydın’a göre bunun nedeni basit:
> “Kurumlar artık daha samimi, daha insana dokunan bir iletişim dili arıyor. ‘Söz konusu’ gibi ifadeler artık soğuk bulunuyor.”
---
Alternatifler: “Söz Konusu” Yerine Ne Kullanılır?
Peki o zaman ne diyelim? İşte bağlama göre birkaç güçlü alternatif:
1. “Bahsi geçen” – En yakın anlamda eşdeğeridir. Resmiyetini korur ama kulağa daha sade gelir.
Örnek: “Bahsi geçen rapor, yönetim kuruluna sunulacaktır.”
2. “İlgili” – Kurumsal yazışmalarda sık tercih edilir, kısa ve nötrdür.
Örnek: “İlgili proje kapsamında yeni bir değerlendirme yapılacaktır.”
3. “Bu” veya “Bahsedilen” – Günlük ya da daha doğal bir tonda kullanılır.
Örnek: “Bu konu hakkında daha fazla bilgi paylaşacağım.”
4. “Gündemde olan”, “Kastedilen”, “Konusu geçen” – Hikâyelerde veya sohbet dilinde daha sıcak bir ifade sağlar.
Örnek: “Gündemde olan anlaşma, aslında beklenenden daha farklı bir anlam taşıyor.”
Dil araştırmacısı Doç. Dr. Cemal Yurtseven’in ifadesiyle:
> “Alternatifler sadece kelime değişimi değildir. Sözcüğün duygusal tonu, okuyucuda bıraktığı izlenimi belirler. ‘Söz konusu’ ifadesi bir kapı kapatırken, ‘bahsedilen’ bazen o kapıyı aralık bırakır.”
---
Bir Hikâye: Toplantı Masasında İki Taraf
Geçen yıl bir şirkette dil danışmanlığı yaparken, ilginç bir olay yaşadım.
Proje ekibinin toplantısında yöneticiler ve pazarlama ekibi bir aradaydı. Yöneticilerden biri, rapordaki hatayı işaret edip dedi ki:
> “Söz konusu hatanın acilen düzeltilmesi gerekiyor.”
Salonda kısa bir sessizlik oldu. Pazarlama ekibinden genç bir kadın el kaldırdı:
> “Aslında rapordaki hata küçük bir yazım farkı, isterseniz birlikte gözden geçirebiliriz.”
Fark ettiniz mi? Aynı durumu anlatıyorlar ama ton farkı devasa.
Yönetici “söz konusu hata” diyerek konuyu sertleştirdi, otoriter bir dil kullandı. Genç kadın ise “rapordaki hata” diyerek hem somut hem yumuşak bir yaklaşım sergiledi.
İşte bu küçük farklar, kurum içi iletişimi ya da bir ilişkinin seyrini bile değiştirebilir.
---
Kadın ve Erkek Perspektifleri: Dildeki Yaklaşımlar
Dil sadece kelime değil, kişiliğin aynasıdır.
Yapılan bir forum analizinde erkek kullanıcıların %70’i “söz konusu” gibi doğrudan ve sonuç odaklı ifadeleri tercih ederken, kadın kullanıcıların %60’ı “bahsedilen”, “ilgili”, “konusu geçen” gibi daha yumuşak tonlu alternatifleri kullanmayı tercih etmiş.
Bu fark, iletişim tarzlarımızla doğrudan bağlantılı.
Erkekler genelde “çözüm” odaklı konuşur; netlik, kontrol ve sonuç önemlidir.
Kadınlar ise “bağlantı” odaklıdır; kelimeleri duygusal bağ kurmak, karşısındakini sürece dahil etmek için seçerler.
Bir erkek “Söz konusu durum çözüme kavuşturulacaktır.” derken,
bir kadın “Bahsi geçen durumu birlikte değerlendirebiliriz.” der.
İki cümle de aynı anlamı taşır ama biri emir gibi, diğeri davet gibi gelir.
---
Gerçek Hayattan Bir Örnek: E-Posta Dili
Bir yazılım firmasının iç yazışmalarında yapılan bir inceleme, çarpıcı bir sonucu ortaya koydu:
“Söz konusu” ifadesiyle başlayan e-postaların geri dönüş oranı %18 iken, “Bu konuda” ya da “Bahsedilen durumla ilgili” ifadelerini kullanan e-postalarda geri dönüş oranı %34’e çıkıyor.
Bu fark, dilin yalnızca anlam değil, etki yarattığını gösteriyor.
Kelimeler, insanlar arasında köprü de kurabilir, duvar da örebilir.
---
Dil, İletişimin Kalp Atışıdır
Dildeki her kelime, karşımızdakine verdiğimiz değeri yansıtır.
“Söz konusu” ifadesi, zaman zaman yerinde ve gereklidir; özellikle hukuk, akademi ya da resmî metinlerde.
Ama günlük konuşmalarda, iş arkadaşımıza ya da bir toplulukta kullanıldığında mesafe yaratır.
Yani mesele sadece “doğru kelime” değil, “doğru bağlam.”
Tıpkı iletişimde olduğu gibi, dilde de empati kurmak önemlidir.
---
Son Söz ve Tartışma Çağrısı
Sevgili forumdaşlar,
“Söz konusu” ifadesi belki de bize zamanın resmiyetini, kurumların ağırlığını hatırlatıyor. Ama dünya değişiyor; diller de değişiyor.
Artık iletişimde sıcaklık, açıklık ve samimiyet değer kazanıyor.
Belki de artık “söz konusu” yerine “bahsi geçen” demek bile bizi birbirimize biraz daha yaklaştırabilir.
Peki siz ne düşünüyorsunuz?
- Sizce “söz konusu” ifadesi tamamen mi terk edilmeli, yoksa yerinde kullanıldığında hâlâ bir ağırlığı var mı?
- Erkeklerin ve kadınların dil tercihlerindeki farklar gerçekten doğuştan mı, yoksa toplumsal rollerden mi kaynaklanıyor?
- İş ortamında daha samimi bir dil, profesyonelliği zedeler mi yoksa güçlendirir mi?
Yorumlarınızı bekliyorum — birlikte dilimizin kalbine inelim.