Günümüzde pandemi periyodunun de tesiriyle, daima konutta kapalı ortamda ve toplumdan izole olan çocuklarda konuşma gecikmesinin en sık sebebi uyaran eksikliği ve ekran maruziyetidir
Konuşmada gecikmenin en kıymetli organik niçinlerinden biri ise işitme azlığıdır.
Edinsel (daha sonradan olma) işitme kaybının en sık sebebi sık üst teneffüs yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda orta kulak havalanmasının bozulmasıyla ortaya çıkan durumlardır.
Çocukta lisan gelişmeninin tamamlanabilmesi için evvela lisanı anlamalı, daha sonra lisanı kullanabilmelidir. Şayet söyleneni anlıyor ve komutları yerine getiriyorsa, gelişimsel lisan gecikmesinden bahsedilir, kabaca beyin ve hudut sistemi açısından bir sorun olmadığı düşünülebilir. bu biçimde çocuklar izlenebilir ve genelde ailede geç konuşan ana, baba yahut kardeş hikayesi mevcuttur.
OLAĞAN LİSAN GELİŞİMİ
Sağlıklı doğan her bebekte kesinlikle işitme taraması yapılmalıdır.
6-12 aylık bebek “ba ba ba”, “ma ma ma” üzere manalı sesler çıkarmaya başlamalıdır.
12 aylık bebek “evet”, “hayır” üzere komutları anlamalı, ismiyle çağırıldığında bakmalıdır.
12-16 ay içinde “dede”, “baba” üzere manalı 1-2 sözü olmalıdır.
24. ay tamamlandığında 5-10 sözlü bir söz dağarcığı gelişmiş olmalıdır.
24-36 ay içinde “bu ne?”, “top nerede?”, “ben kimim?” üzere soruları anlıyor ve manalı yanıt veriyor olmalıdır.
24-36 ay içinde 2 yahut 3 sözlü cümleler kurabiliyor olmalıdır.
36. aydan daha sonra kullandığı sözler yabancılar tarafınca anlaşılıyor olmalıdır.
4-5 yaşında sıradan bir olayı anlatabiliyor olmalıdır.
7 yaşında karmaşık bir olayı anlatabiliyor olmalıdır.
KONUŞMA GECİKMESİNİN niçinLERİ
Ailesel lisan gecikmesi
Gelişimsel lisan gecikmesi
Prematüre doğum yahut büyüme gelişme geriliği
İki lisan konuşulması, sağ el- sol el kullanılması üzere çatışma yaratan durumlar
İşitme kayıpları, işitmenin algılanması bozuklukları.
Lisan bağı, yarık damak-dudak üzere ağız içi sorunları
Otizm, zekâ geriliği yapan hastalıklar
Psikososyal uyaran eksikliği
Ekran maruziyeti
“Üzerine titrenen çocuk”; çocuğa konuşma fırsatının verilmemesi
NASIL DÜZELTİLİR?
Öncelikle niçine yönelik tedavi yapılır. hiç bir organik rahatsızlığı olmayan, ailede geç konuşma hikayesi olan çocuk takip edilebilir.
Erkek çocuklar kız çocuklarına nazaran daha yatkın
Çocuklarla kâfi ve aktif bağlantı kurulmalı, konuşmaları için fırsat verilmelidir.
Çocuğun istediği bir şey için evvel bunu sözel olarak tabir etmesi beklenmeli, daha sonra istediği şey gerçekleştirilmelidir.
Günlük bağlantı çocuğa soru yöneltilerek ve cevaplaması için vakit ayrılarak sürdürülmeli, kısa hikayeler oluşturmaya teşvik edilmelidir
Çocuğun yakın etrafındaki tüm bireyler çocukla birlikte oldukları her anı eğitim olarak düşünüp yanlışsız konuşma örneği vermeli ve çocuğun konuşması için fırsat yaratmalıdır.
