Elon Musk’ın Twitter’ı satın alması, internet üstündeki sahipliği ve merkezi denetimi bir defa daha tartışmaya açtı. Kripto paraların ve blockchain teknolojisinin gelişmesi, internetin ortaya çıkmasından beri bir fikir olarak varlığını sürdüren ‘web3’ yani merkeziyetsiz internet fikrinin bir daha gündeme gelmesine niye oldu.
Peki bu mümkün mü? Şirketler ve en değerlisi devleter buna müsaade eder mi? Fırsatlar ve tehlikeler neler?
İnternetin kısa tarihi incelendiğinde bu gelişimin bir fikir olmaktan öte tarihi bir gelişim olduğu görülüyor.
İNTERNETİN KISA TARİHİ
İnternet birinci ortaya çıktığında bilgisayarları birbirine bağlamayı hedefliyordu. Büyük bir teknolojik ilerleme olan bilgisayarların bu eksikliğinin giderilmesi, teknolojik ihtilal yaratacaktı. Fakat o denli olmadı. İnternetin her kullanıcı tarafınca kullanılamadığı bu sisteme web1 denildi.
Ancak internetin ikinci sürümü yani öbür ismiyle web2, çeşitli sunucular aracılığıyla amatör kullanıcıların da içerik yükleyebilmelerini mümkün kıldı. Lakin bu da bir sorun yaratıyordu. Sunucuların fazlaca değerli olması, bu sunucuların sahiplerini alanda tekelleşmelere niye oldu.
Facebook ve Twitter üzere şirketler kullanıcıların datalarını sürece ve bu dataları pazarlama yoluna giderek güvenliği hiçe saydı.
Son olarak Elon Musk’ın Twitter’ın tamamını satın alması, hem tabir özgürlüğünün denetimini birebir vakitte bilgilerin güvenliğinin tek bir kişinin eline geçtiği bir durum yarattı.
WEB3 NEDİR?
Independent Türkçe’den Çağla Üren’in haberine bakılırsa, Web3, internetin blok zinciri teknolojisiyle harmanlanmış, merkeziyetsiz ve özelleştirilmiş bir versiyonu olarak tanımlanabilir.
Merkeziyetsiz internet, temelde öteki blok zinciri uygulamalarında olduğu üzere, “üçüncü şahısları” ortadan çıkarmayı hedefliyor. Bu durumda üçüncü şahıslar, (Facebook) Meta, Google yahut Twitter üzere dev firmalar oluyor.
Yani Web3, kullanıcıların datalarını ve haklarını şirketlere teslim etmeden internetin imkanlarından faydalanabilmesi demek oluyor.
MERKEZİYETSİZ TOPLUMSAL MEDYA
Merkeziyetsiz toplumsal medya, hayal etmesi sıkıntı bir kavram üzere görünüyor. Medya esasen söz manasıyla bir merkez, bir ana akım olduğundan, merkez olmadan insanların nasıl bir ortaya geleceği merak ediliyor.
İnternet dendiğinde birçoğumuz toplumsal medyayı internetten farklı düşünmeyiz. Hatta bazılarına göre internet toplumsal medyadan ibaret.
Ancak web3 kelam konusu olduğunda toplumsal medya da boyut ve form değiştiriyor. Buradaki büyülü kavram ise “Merkeziyetsizlik”.
Merkeziyetsiz toplumsal medyalar, dev bir platformun sahipliği olmayan toplumsal medya ağlarını tanım etmek için kullanılıyor.
Yani büyük teknoloji şirketlerinin kullanıcı datalarını elinde toplamadığı, sahiden kullanıcıya ilişkin olan, yeni bir toplumsal medya…
İSTİHBARAT SAVAŞLARI
İnternette dataların güvenliği 2010’ların başından beri en büyük tartışma konusu. Argümana nazaran Facebook, elindeki dataları, bilgilerimizi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) istihbarat servislerine satıyor.
Avrupa Birliği (AB) ve öteki devletler bu durumun önüne geçmek için bir dizi yasalar çıkartıyor. Fakat merkez yani sunucuların sahibi şirket, bu kanunlara fiilen uymak zorunda olsa da uymadığının ortaya çıkması neredeyse imkânsız.
Bu durum, kullandığınız otobüs firmasının sizin çikolatalı mı yoksa çilekli keki mi tercih ettiğinizi, çay mı kahve mi içmeyi sevdiğinizi ya da klimayı açıp kapama alışkanlığınıza bağlı olarak soğuğa ne kadar dayanabildiğinizi kaydedip diğerlerine satmasına benziyor. Husus bugün konutumuzda sakladıklarımızdan daha fazlaca şeyi sakladığımız toplumsal medya olduğunda bu bilgilerin boyutu da gitgide daha rahatsız edici, daha kabullenilemez hale geliyor.
GÜVENLİK SORUNU
Sosyal medya merkeziyetsiz olduğunda ise öbür sıkıntılar ortaya çıkıyor. Örneğin iki hatalı bu merkeziyetsiz ağlardan irtibata girip bir cinayet tasarlayabilir, cinayetin planlarını burada sonsuza kadar saklayabilir ve bir ‘merkez’ olmadığından, polis bu hatalıların bilgilerine hiç bir vakit ulaşamayabilir.
Burada bir tercih ya da bir yol ayrımı kelam konusu zira görülüyor ki internetin gelişimi toplumlara ve devletlere ‘web2 mi web3 mü?’ diye sormayacak. Olduğu üzere ömrümüze hâkim olacak. Bu da her bireyin kendi ağını yaratmasına imkan sağlayacak ya da olumsuz manada niye olacak.
Şu bir gerçek ki bu çağda ister dev şirketler olsun isterse hükümetler olsun bu alanlarda hayli daha kısıtlı hareket alanına sahip olacak. Ütopya ya da distopya da tam olarak bu noktada sonuç vermeye başlayacak.
DORSAY: PİŞMANIM
Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in “internetin geldiği durumda” oynadığı rolden pişman olduğunu lisana getirmesi de bu ikilemi güçlü bir biçimde ortaya koyuyor.
Dorsey, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “İnterneti keşfetmek ve kimlikleri depolamak şirketlerde merkezileştirilince, internet sahiden ziyan gördü. Bundan kısmen hatalı olduğumun farkındayım ve pişmanım” demişti.
Peki bu mümkün mü? Şirketler ve en değerlisi devleter buna müsaade eder mi? Fırsatlar ve tehlikeler neler?
İnternetin kısa tarihi incelendiğinde bu gelişimin bir fikir olmaktan öte tarihi bir gelişim olduğu görülüyor.
İNTERNETİN KISA TARİHİ
İnternet birinci ortaya çıktığında bilgisayarları birbirine bağlamayı hedefliyordu. Büyük bir teknolojik ilerleme olan bilgisayarların bu eksikliğinin giderilmesi, teknolojik ihtilal yaratacaktı. Fakat o denli olmadı. İnternetin her kullanıcı tarafınca kullanılamadığı bu sisteme web1 denildi.
Ancak internetin ikinci sürümü yani öbür ismiyle web2, çeşitli sunucular aracılığıyla amatör kullanıcıların da içerik yükleyebilmelerini mümkün kıldı. Lakin bu da bir sorun yaratıyordu. Sunucuların fazlaca değerli olması, bu sunucuların sahiplerini alanda tekelleşmelere niye oldu.
Facebook ve Twitter üzere şirketler kullanıcıların datalarını sürece ve bu dataları pazarlama yoluna giderek güvenliği hiçe saydı.
Son olarak Elon Musk’ın Twitter’ın tamamını satın alması, hem tabir özgürlüğünün denetimini birebir vakitte bilgilerin güvenliğinin tek bir kişinin eline geçtiği bir durum yarattı.
WEB3 NEDİR?
Independent Türkçe’den Çağla Üren’in haberine bakılırsa, Web3, internetin blok zinciri teknolojisiyle harmanlanmış, merkeziyetsiz ve özelleştirilmiş bir versiyonu olarak tanımlanabilir.
Merkeziyetsiz internet, temelde öteki blok zinciri uygulamalarında olduğu üzere, “üçüncü şahısları” ortadan çıkarmayı hedefliyor. Bu durumda üçüncü şahıslar, (Facebook) Meta, Google yahut Twitter üzere dev firmalar oluyor.
Yani Web3, kullanıcıların datalarını ve haklarını şirketlere teslim etmeden internetin imkanlarından faydalanabilmesi demek oluyor.
MERKEZİYETSİZ TOPLUMSAL MEDYA
Merkeziyetsiz toplumsal medya, hayal etmesi sıkıntı bir kavram üzere görünüyor. Medya esasen söz manasıyla bir merkez, bir ana akım olduğundan, merkez olmadan insanların nasıl bir ortaya geleceği merak ediliyor.
İnternet dendiğinde birçoğumuz toplumsal medyayı internetten farklı düşünmeyiz. Hatta bazılarına göre internet toplumsal medyadan ibaret.
Ancak web3 kelam konusu olduğunda toplumsal medya da boyut ve form değiştiriyor. Buradaki büyülü kavram ise “Merkeziyetsizlik”.
Merkeziyetsiz toplumsal medyalar, dev bir platformun sahipliği olmayan toplumsal medya ağlarını tanım etmek için kullanılıyor.
Yani büyük teknoloji şirketlerinin kullanıcı datalarını elinde toplamadığı, sahiden kullanıcıya ilişkin olan, yeni bir toplumsal medya…
İSTİHBARAT SAVAŞLARI
İnternette dataların güvenliği 2010’ların başından beri en büyük tartışma konusu. Argümana nazaran Facebook, elindeki dataları, bilgilerimizi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) istihbarat servislerine satıyor.
Avrupa Birliği (AB) ve öteki devletler bu durumun önüne geçmek için bir dizi yasalar çıkartıyor. Fakat merkez yani sunucuların sahibi şirket, bu kanunlara fiilen uymak zorunda olsa da uymadığının ortaya çıkması neredeyse imkânsız.
Bu durum, kullandığınız otobüs firmasının sizin çikolatalı mı yoksa çilekli keki mi tercih ettiğinizi, çay mı kahve mi içmeyi sevdiğinizi ya da klimayı açıp kapama alışkanlığınıza bağlı olarak soğuğa ne kadar dayanabildiğinizi kaydedip diğerlerine satmasına benziyor. Husus bugün konutumuzda sakladıklarımızdan daha fazlaca şeyi sakladığımız toplumsal medya olduğunda bu bilgilerin boyutu da gitgide daha rahatsız edici, daha kabullenilemez hale geliyor.
GÜVENLİK SORUNU
Sosyal medya merkeziyetsiz olduğunda ise öbür sıkıntılar ortaya çıkıyor. Örneğin iki hatalı bu merkeziyetsiz ağlardan irtibata girip bir cinayet tasarlayabilir, cinayetin planlarını burada sonsuza kadar saklayabilir ve bir ‘merkez’ olmadığından, polis bu hatalıların bilgilerine hiç bir vakit ulaşamayabilir.
Burada bir tercih ya da bir yol ayrımı kelam konusu zira görülüyor ki internetin gelişimi toplumlara ve devletlere ‘web2 mi web3 mü?’ diye sormayacak. Olduğu üzere ömrümüze hâkim olacak. Bu da her bireyin kendi ağını yaratmasına imkan sağlayacak ya da olumsuz manada niye olacak.
Şu bir gerçek ki bu çağda ister dev şirketler olsun isterse hükümetler olsun bu alanlarda hayli daha kısıtlı hareket alanına sahip olacak. Ütopya ya da distopya da tam olarak bu noktada sonuç vermeye başlayacak.
DORSAY: PİŞMANIM
Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in “internetin geldiği durumda” oynadığı rolden pişman olduğunu lisana getirmesi de bu ikilemi güçlü bir biçimde ortaya koyuyor.
Dorsey, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “İnterneti keşfetmek ve kimlikleri depolamak şirketlerde merkezileştirilince, internet sahiden ziyan gördü. Bundan kısmen hatalı olduğumun farkındayım ve pişmanım” demişti.